Theo một báo cáo mới “Khoảng cách thế hệ: đảm bảo công bằng cho người trẻ Úc” của Viện Grattan, những người Úc trẻ tuổi ngày nay có nguy cơ hưởng mức sống thấp hơn thế hệ của cha mẹ của họ. Báo cáo cho biết, thế hệ trẻ đang tạo ra lợi ích kinh tế thấp hơn so với các tiền bối. Đây là lần đầu tiên tình trạng này xuất hiện sau nhiều thế kỷ.
Tăng trưởng kinh tế đã chậm lại trong suốt thập kỷ qua, dân số Úc đang già đi và biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét. Gánh nặng của những thay đổi này chủ yếu rơi vào giới trẻ. Áp lực đã xuất hiện một phần vì những thay đổi về kinh tế và nhân khẩu học, nhưng cũng vì những lựa chọn chính sách mà nước Úc đã thực hiện với tư cách là một quốc gia.
Thế hệ già khá giả hơn trước, thế hệ trẻ thì không
Trong phần lớn thế kỷ qua, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ đã khiến tài sản và thu nhập ngày càng tăng. Người Úc lớn tuổi ngày nay được hưởng sự giàu có, mức thu nhập và chi tiêu lớn hơn đáng kể so với người Úc cùng tuổi hàng thập kỷ trước đó. Nhưng như có thể thấy từ các đường màu vàng trên Biểu đồ về khoảng cách tài sản giữa người già và người trẻ dưới đây, những người Úc trẻ tuổi hiện tại không đạt được thành quả tương tự tiền bối của mình.
Ttài sản của hộ gia đình có chủ hộ dưới 35 tuổi hầu như không thay đổi kể từ năm 2004 (Nguồn: Viện Grattan)
Nguyên nhân không phải nằm ở thói quen tiêu dùng của thanh niên Úc. Trên thực tế, như biểu đồ dưới đây cho thấy, trong khi mọi nhóm tuổi đang chi tiêu nhiều hơn cho các nhu yếu phẩm như nhà ở, những người trẻ tuổi lại đang cắt giảm những thứ không thiết yếu, trong đó có rượu bia, quần áo, đồ nội thất và giải trí.
Những gia đình trẻ đang chi tiêu ít hơn cho những hàng hóa không thiết yếu (Nguồn: Viện Grattan)
Tiền lương bị đình trệ kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và tình trạng thiếu việc làm đã gây ra tác động đặc biệt mạnh mẽ đến những người trẻ. Người già thường ít bị ảnh hưởng hơn bởi vì họ đã xây dựng được sự nghiệp và có thế có các nguồn thu nhập khác.
Nếu tăng trưởng tiền lương thấp và số giờ làm việc không đảm bảo nhu cầu trở thành một “tình trạng bình thường” thì chắc chắn những người trưởng thành ở thế hệ này sẽ có thu nhập thấp hơn thế hệ trước. Đây là thực tế đã xảy ra ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.
Áp lực ngân sách sẽ làm trầm trọng thêm những thách thức
Hệ thống phúc lợi và thuế của Úc đang gặp khó khăn. Người Úc trong độ tuổi lao động, là những người đóng góp ròng cho ngân sách, giúp hỗ trợ các thế hệ lớn tuổi đã về hưu. Nhưng dân số Úc đang già đi – điều này cùng lúc làm tăng nhu cầu chi tiêu của chính phủ cho y tế, chăm sóc người cao niên và lương hưu, trong khi đó lại có ít người trong độ tuổi lao động để tạo nguồn thu.
Bên cạnh vấn đề nhân khẩu học này, những thay đổi chính sách cũng khiến gánh nặng trở nên tồi tệ hơn. Một loạt các quyết định về chính sách thuế trong ba thập kỷ qua – đặc biệt là thu nhập hưu bổng miễn thuế khi nghỉ hưu, tín dụng trực tiếp hoàn lại và giảm thuế đặc biệt cho người cao niên – có nghĩa là người Úc lớn tuổi đang phải nộp thuế thu nhập ít hơn nhiều so với trước đây, và ít hơn nhiều so với những người trẻ có cùng thu nhập.
Người Úc trẻ phải nộp thuế nhiều hơn người già ở cùng mức thu nhập (Nguồn: Viện Grattan)
Thêm vào đó là sự gia tăng đáng kể về lương hưu và chi phí y tế trung bình cho các hộ gia đình trên 65 tuổi. Điều này có nghĩa là các khoản chuyển giao thu nhập ròng – phần lợi ích mà chính phủ cấp trừ đi thuế – đã tăng đáng kể cho các hộ gia đình lớn tuổi mà không phải cho những người trẻ tuổi.
Không những được hưởng phúc lợi thấp hơn, những người trẻ còn phải đóng góp nhiều hơn. Một người Úc 40 tuổi điển hình ngày nay đóng góp vào nguồn chi trả khi nghỉ hưu của người khác thông qua thuế nhiều hơn so với những người tiền bối. Cũng có nhiều hơn những người 40 tuổi đang tích lũy cho tuổi hưu trí của chính mình thông qua quỹ hưu trí bắt buộc.
Tác động tổng thể là những người Úc đang trong độ tuổi lao động hiện tại ngày càng có mức sống thấp hơn những người về hưu.
Các quyết sách làm tăng chuyển giao thu nhập cho các hộ gia đình cao niên đang làm tăng thêm áp thực về nhân khẩu học (Nguồn: Viện Grattan)
Người Úc cần những thay đổi chính sách
Hầu hết người Úc đều muốn thế hệ sau của mình được sống cuộc đời tốt đẹp hơn. Nhiều người lớn tuổi đang nỗ lực hết sức để giúp đỡ con cái của họ bằng những hỗ trợ tài chính, chăm sóc các cháu hay miệt mài làm việc dù đã nghỉ hưu mong để lại cho con cháu một khoản thừa kế đáng kể. Nhưng đây chỉ là cách xử lý cá nhân chứ không thể giải quyết vấn đề rộng lớn hơn. Thậm chí, những khoản thừa kế còn làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng bởi vì chúng chủ yếu đến với những người đã giàu có.
Việc cắt giảm hoặc loại bỏ các khoản giảm thuế đối với những người Úc khá giả có thể sẽ là một khởi đầu. Tuy nhiên, nước Úc cần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện cơ cấu ngân sách để mang lại lợi ích cho tất cả người dân, đặc biệt là người Úc trẻ tuổi. Nó cũng giúp Úc có vị thế tốt hơn trong việc giải quyết các thách thức khác đang là mối quan tâm hàng đầu của những người trẻ tuổi, như biến đổi khí hậu.
Thay đổi cách lập kế hoạch để khuyến khích người dân đến với các vùng ngoại ô thành phố và làm tăng mật độ dân cư ở những khu vực này cũng sẽ làm cho giá nhà đất trở nên phải chăng hơn và giảm áp lực cho những người trẻ.
Mỗi thế hệ đều phải đối mặt với những thách thức của riêng mình, nhưng việc để thế hệ này tụt lại phía sau những thế hệ khác chắc chắn là một “di sản” không ai có thể tự hào.
PV Thu Hà
Leave your comment